Evliliğin İptali
Evliliğin geçerliliği kamu düzeni açısından büyük önem taşır. Evliliklerin kurallara ve tarafların iradelerine uygun olarak gerçekleşmesi şarttır. Kurallara uygun olmayan evlilikler iptal edilebilir ve iptal için mahkeme kararı gereklidir. Evlilik iptal edilene kadar geçerli bir evliliğin tüm sonuçlarını doğurur. Evliliğin iptal halleri ise mutlak butlan ve nisbi butlan olarak ikiye ayrılır.
Mutlak Butlan
Mutlak butlan, evliliğin geçerlilik unsurlarından birinin veya birkaçının eksik olması durumudur ve evliliğin geçersizliğine yol açar. Kamu düzenini ilgilendiren bu eksiklikler süreye bağlı olmadan iptal edilebilir. Mutlak butlan halleri kanunda belirlenmiştir ve bunların dışındaki sebeplerle mutlak butlanla evliliğin iptali talep edilemez. Bu haller şunlardır:
- Eşlerden birinin evlenme sırasında evli olması,
- Eşlerden birinin evlenme sırasında sürekli bir sebeple ayırt etme gücünden yoksun olması,
- Eşlerden birinde evlenmeye engel olacak derecede akıl hastalığı bulunması,
- Eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması.
Bu geçersizlik halleri herkes tarafından ileri sürülebilir. Cumhuriyet savcısı da evliliğin iptalini isteyebilir. Ancak bazı istisnalar vardır; örneğin, ayırt etme gücünün sonradan kazanılması veya akıl hastalığının iyileşmiş olması durumlarında mutlak butlan davasını yalnızca ayırt etme gücünü kazanan veya akıl hastalığı iyileşen eş açabilir. Ayrıca, evliyken yeniden evlenen bir kişinin önceki evliliği sona ermişse ve ikinci evlenmede diğer eş iyiniyetli ise, ikinci evlenmenin butlanına karar verilemez.
Nisbi Butlan
Nisbi butlan hallerinde, hukuki işlemin geçerlilik unsurlarından biri eksiktir; ancak bu eksiklik kamu düzenini ilgilendirecek boyutta değildir. Sözleşmenin taraflarını ilgilendiren bu eksiklikler nedeniyle sadece eşler belirli bir sürede iptali talep edebilir. İptal davası açma hakkı, iptal sebebinin öğrenildiği veya korkunun etkisinin ortadan kalktığı tarihten başlayarak altı ay ve evlenmenin üzerinden beş yıl geçmekle düşer. Cumhuriyet savcısının nisbi butlanla sakat olan evliliğin iptalini talep etme hakkı yoktur.
Kanunda düzenlenen nisbi butlan halleri şunlardır:
- Evlenme sırasında geçici bir sebeple ayırt etme gücünden yoksun olma,
- Yanılma: Evlenmeyi istemediği veya evlendiği kişiyle evlenmeyi düşünmediği halde yanılarak evlenmeye razı olma veya eşinde bulunmaması onunla birlikte yaşamayı çekilmez hale getirecek derecede önemli bir niteliğe yanılarak evlenme,
- Aldatma: Eşinin namus ve onuru hakkında doğrudan veya bilgisi altında bir başkası tarafından aldatılarak evlenmeye razı olma veya davacının ya da altsoyunun sağlığı için ağır tehlike oluşturan bir hastalık gizlenmişse,
- Korkutma: Kendisi veya yakınlarından birinin hayatı, sağlığı veya namus ve onuruna yönelik tehlike ile korkutularak evlenmeye razı edilme.
Evliliğin İptali ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Eşim evlenirken akıl hastasıydı ancak daha sonra iyileşti. Evliliğin iptalini isteyebilir miyim?
Eşiniz evlenirken akıl hastası ise evlenme sırasında ayırt etme gücüne sahip değildir. Ayırt etme gücünün sonradan kazanılması veya akıl hastalığının iyileşmesi durumlarında butlan davasını yalnızca iyileşen eş açabilir. Siz bu davayı açamazsınız; ancak eşiniz iyileşmeseydi ve hala akıl hastası olsaydı bu bir mutlak butlan sebebi teşkil ederdi ve herkes evliliğin iptalini talep edilebilirdi.
Soru: Evliliğim iptal edilirse hiç evlenmemişim gibi mi sonuç doğuracak? Mal paylaşımı ve nafaka nasıl olacak?
Geçersiz bir evlilik ancak hakimin kararıyla sona erer. Mutlak butlan halinde bile evlenme, hakimin kararına kadar geçerli bir evliliğin bütün sonuçlarını doğurur. Evliliğin iptali kararı verilirse, evlenirken iyi niyetli bulunan eş bu evlenme ile kazanmış olduğu kişisel durumunu korur. Mal rejiminin tasfiyesi, tazminat, nafaka ve soyadı konusunda boşanmaya ilişkin hükümler uygulanır. Kısacası, boşanmış gibi sonuç doğurur. Detaylı bilgi için ilgili makalelere başvurabilirsiniz.
Aile Hukuku hakkındaki diğer yazılarımıza bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
